بروع بنت عقبهبَروَع بنت عَقَبَه، از زنان مرتد بود. ۱ - زندگینامهنام او به اختلاف بروع و یروع ثبت شده که به نظر می‌رسد این اختلاف ناشی از تصحیف باشد. نام پدرش نیز به اختلاف عقبه یا عُتْبَةِ بن رَبیعَه ذکر شده؛ اما درباره نسبش اطلاعی در دست نیست. ۲ - شأن نزول آیه ۱۰سوره ممتحنهمهریه با توجه به این‌که در سنت عرب آن روز مهریه زنان در زمان ازدواج پرداخت می‌شد [۱۰]
المحبر، ص۴۳۲.
اسلام آوردن زن ، خسارتی برای شوهر مشرکش و ارتداد او ضرری برای همسر مسلمانش تلقی می‌شد. این امر با صلح حدیبیه (در سال ۶ ق.) و پیوستن برخی از بانوان نومسلمان مکه به جمع مسلمانان در مدینه نمود بیشتری پیدا کرد. [۱۳]
غررالتبیان، ص۵۰۷.
خداوند با نزول آیه ۱۰ ممتحنه :«یاَیُّهَا الَّذینَ ءامَنوا اِذا جاءَکُمُ المُؤمِنتُ مُهجِرت فَامتَحِنوهُنَّ اللّهُ اَعلَمُ بِایمنِهِنَّ فَاِن‌عَلِمتُموهُنَّ مُؤمِنت فَلا تَرجِعوهُنَّ اِلَی الکُفّارِ لا هُنَّ حِلٌّ لَهُم ولا هُم یَحِلّونَ لَهُنَّ وءاتوهُم ما اَنفَقوا ولا جُناحَ عَلَیکُم اَن تَنکِحوهُنَّ اِذا ءاتَیتُموهُنَّ اُجورَهُنَّ و لا تُمسِکوا بِعِصَمِ الکَوافِرِ و سَلوا ما اَنفَقتُم و لیَسَلوا ما اَنفَقوا...» ۳ - شأن نزول آیه ۱۱ سوره ممتحنهبازپرداخت مهریه زنان مسلمانی که از شوهران کافر خود جدا شده و هجرت کرده‌اند را بر عهده مسلمانان و بازگرداندن مهریه زنان مرتد به شوهران مسلمانشان را بر عهده کافران قرار داد [۱۶]
تفسیر قرطبی، ج۱۸، ص۴۶.
ولی چون کافران از پذیرفتن بازپرداخت مهریه زنان مرتد خودداری کردند؛ [۱۹]
تفسیر‌قرطبی، ج۲، ص۳۰۵۳.
با نزول آیه ۱۱ ممتحنه پیامبر مأمور شد تا از طریق غنایم به دست آمده از جنگ مهریه پرداختی به زنان مرتد را به شوهرانشان بازگرداند:«و اِن فاتَکُم شَیءٌ مِن اَزوجِکُم اِلَی الکُفّارِ فَعاقَبتُم فَاتوا الَّذینَ ذَهَبَت اَزوجُهُم مِثلَ ما اَنفَقوا...» مفسران این آیه را در شأن بروع و ۵ زن مرتد دیگر می‌دانند که از اسلام جدا شده، به جمع مشرکان پیوستند. ۴ - فهرست منابعبحارالانوار؛ تفسیر نمونه؛ الجامع لاحکام القرآن، قرطبی؛ روض‌الجنان و روح‌الجنان؛ غررالتبیان فی من لم یسم فی‌القرآن؛ الکشاف؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ المحبر؛ معالم‌التنزیل فی التفسیر و‌التأویل، بغوی. ۵ - پانویس
۶ - منبعدائرةالمعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله«بروع بنت عقبه» |